Foodtrucks zijn de hype voorbij
Exacte cijfers zijn voor het festivalseizoen 2019 en uiteraard ook 2020 (nog) niet voorhanden, maar het is duidelijk dat het aantal uitbaters van foodtrucks behoorlijk is afgenomen. De vorig jaar verschenen Festival Atlas (over het seizoen 2018) meldt dat er in 2016 in Nederland 186 foodfestivaltitels actief waren, die gezamenlijk 293 evenementen organiseerden. In 2017 waren er meer organisatoren (196) en bleef het aantal evenementen stabiel (293). In 2018 kwam een terugval, met 170 foodfestivaltitels en 263 evenementen. Een terugval van 13 procent in het aantal festivals en 10 procent minder evenementen. Die terugval heeft meerdere factoren. Onderzoeker Harry van Vliet, die vanuit het HvA-lectoraat Crossmedia de Festival Atlas samenstelt noemt het een ‘stabilisatie van het oververhitte landschap’ dat rond food trucks was ontstaan. “Veel mensen kochten een foodtruck en gingen zelf saté of fruitsappen verkopen op festivals. Een aantal is er na een tijdje achter gekomen dat dit niet echt een haalbaar businessmodel is en haakten af, waarna vooral foodtrucks die als marketingtool door restaurants worden gebruikt, overbleven.”
“Valt het hele festival zogezegd in het water dan is het erg moeilijk voor de organisatie om het hoofd daarboven te houden”
Lange termijn
De terugloop in rondom foodtrucks gebouwde festivals is volgens kookjournalist Jonah Freud voor een deel ook inherent aan de wispelturige Nederlandse zomers en de relatief wankele positie waarin specifiek om foodtrucks opgetuigde evenementen verkeren. In de Festival Atlas stelt hij: “De meeste festivals zijn doordat ze in de openlucht plaatsvinden afhankelijk van het weer, een regenachtige dag geeft meteen een minder grote toeloop van bezoekers en daardoor een lagere omzet. Valt het hele festival zogezegd in het water dan is het erg moeilijk voor de organisatie om het hoofd daarboven te houden.” Het gros van de foodtruckevenementen is gratis toegankelijk en dus zijn er geen ticketinginkomsten. Om genoemd scenario te voorkomen en de lange termijn van het evenement te bewaken, zijn veel organisatoren afgestapt van het model waarbinnen foodtruckeigenaren een percentage van de omzet afdroegen. Daarvoor in de plaats is een fixed fee gekomen. Gemiddeld zo’n 1000 euro per foodtruck op een evenement. Valt het aantal bezoekers om welke reden dan ook tegen, is dat het risico voor een groot deel voor de individuele foodtruckeigenaar, maar kunnen de evenementen wel vooruit.
Verhalen vertellen
Het veranderde landschap heeft voor een kwalitatieve opschudding gezorgd. Zij die voor het snelle geld gingen zijn weggevallen, de partijen met visie, passie en innovatieve ideeën zijn overgebleven. Ook zie je dat foodtruckevenementen meer zijn geworden dan alleen een stel wagens op een terrein. Organisatoren van succesvolle formules zetten er muziek tegenaan, theater of ander entertainment om het publiek langer op het terrein te houden. Zo heeft het in 2007 gestarte festival TREK, dat dit jaar in acht steden neerstrijkt, de transitie gemaakt van foodtruckfestival pur sang richting een meer algemeen festival, met (klein)kunst, muziek, attracties en additionele beleving als een gemeentehuis (inclusief burgemeester) waarin je kan trouwen en een kerk waarin bezoekers te biecht kunnen. “We hebben er echt een verhaal omheen gebouwd, dat de beleving veelomvattender heeft gemaakt”, aldus medeorganisator Emile Fauborn. Waar een TREK een steeds algemenere festivalvorm heeft aangenomen, zie je momenteel ook steeds meer hybride festivalvormen ontstaan. Zo vindt komende zomer in Eersel de eerste editie plaats Studio Festivale, een evenement dat balanceert op het snijpunt van verschillende disciplines (mode, kunst, muziek, en meer) en waarvan ‘food’ een belangrijk onderdeel is. Het food court is op dit festival bevat zowel food trucks als speciaal voor dit evenement opgetuigde restaurants. Kleiner van schaal is het recent in een wintereditie (met winterkost vanuit de foodtrucks geserveerd) in Heemstede gehouden ‘Eats & Beats’, dat – zoals de naam al aangeeft – food- en muziekfestivalconcepten combineert. Ondertussen wordt in Ede gewerkt aan ‘SmaakPark Ede’, wat een combinatie van een doorlopend foodfestival, een kookschool, een pluktuin en een foodlab moet gaan worden. De verwachte opening is tweede helft 2020.
“We werken stap voor stap naar een aanbod dat volledig biologisch, vegetarisch of lokaal is”
Gezond en duurzaam
Vanuit de meer gestabiliseerde en zich in andere vormen manifesterende markt, worden de voedselconcepten die in het land worden gepresenteerd verdiept. Soms lopen ondernemers daarbij tegen de randen van de Nederlandse wetgeving aan. Zoals Groninger Fedde Jorritsma die met zijn ‘Broodje Poep’ foodtruckconcept wil aantonen dat hergebruik van menselijke uitwerpselen bij uitstek thuishoort in een circulaire economie. In zijn foodtruck kunnen bezoekers van een festival een broodje kunnen kopen dat gemaakt is van producten die met behulp van mensenmest zijn gekweekt, al blijkt de regelgeving op dit vlak onontgonnen gebied. Een andere duurzame ontwikkeling is in Leiden gestart, daar organiseren groene ondernemers Esmeralda de Gruijter en Alexandra Kranenburg op maandagen en dinsdagen in het festivalseizoen zogenaamde ‘kliekjesdagen’, waar voedsel dat foodtrucks in de weekends niet aan de man hebben weten te brengen tegen gereduceerd tarief wordt verkocht om verspilling tegen te gaan. Duurzaamheid wordt van foodtrucks ook bij steeds meer evenementen verlangd. Zo zet de Nijmeegse Vierdaagse steeds prominenter in op gezondheid en duurzaamheid. Bij het verlenen van vergunningen wordt gekeken wie het gezondste en meest vegetarische menu aanbiedt. Indien er toch vlees geserveerd wordt, vraagt de organisatie van de Vierdaagsefeesten de ondernemers om dit uit de regio te halen. Ook wordt beoordeeld op hoe met afval en stroom wordt omgegaan. “We werken stap voor stap naar een aanbod dat volledig biologisch, vegetarisch of lokaal is”, aldus voorzitter Walter Hamers van het bestuur van de Vierdaagsefeesten. Dat doel moet in 2022 bereikt zijn. Die laatste ontwikkeling zie je op bredere schaal. Duurzaamheid wordt tenslotte een steeds belangrijker onderdeel van de samenleving, het publiek staat er steeds meer open voor en foodtrucks blijken bij uitstek een middel om dat publiek op laagdrempelige manier in aanraking te brengen met duurzame(re) voedselvormen of duurzame productiemethodes. De hype mag dan over zijn, de rol van foodtrucks wordt alleen maar belangrijker.
[Dit artikel verscheen in de maart 2020 editie van EB Live en is ook te vinden als onderdeel van de Food & Beverage Special op de Entertainment Business website]
