Compact disc na 35 jaar voorlopig niet stuk te krijgen
“De cd is het nieuwe vinyl”
Door alle media-aandacht die de ooit voor dood verklaarde drager vinyl momenteel bedeeld krijgt, is het nu de cd die massaal dood wordt verklaard. Wie echter de cijfers bekijkt – zowel in Nederland als internationaal – ziet dat het glimmende schijfje nog altijd de meerderheid van de fysieke verkopen realiseert. Tijd voor een herwaardering?
De door Philips en Sony/CBS ontwikkelde compact disc werd in oktober 1982 in Japan voor het eerst op de markt gebracht als nieuwste drager voor onder meer muziek. Belangrijkste verkoopargument was hoe veel beter het klonk dan de (letterlijk) stoffige langspeelplaten die de consumenten jarenlang hadden gekocht. Het schijfje werd een immens succes en luidde een gouden eeuw voor de muziekindustrie in. De lp verdween in de jaren ’90 uiteindelijk goeddeels uit zowel de retail als uit de huiskamers van de consument. Dat vinyl nu weer terugkomt, maakt dat de aanacht voor het product buitenproportioneel is. De groeicijfers zijn imposant, maar inherent aan het terugvechten vanuit de marge. “In de breedte neemt wellicht de verkoop van cd’s af, maar er is een ontegenzeggelijke behoefte aan goed verzorgd fysiek product”, zo stelde Jacqueline Schlappi van cd-producent Replifact Media onlangs in Entertainment Business. “Wij zijn er dan ook van overtuigd dat de cd nog zeker tien tot vijftien jaar zijn bestaansrecht houdt.” Het blijkt geen verkooppraat.
Levensduur verlengen
De NVPI bracht eind september de meest recente cijfers naar buiten over de Nederlandse muziekmarkt. In de eerste helft van 2017 is door de branche met name door de groei van streaming een omzetstijging van 8,5 procent gerealiseerd. Hoewel er geen harde cijfers in euro’s bij zijn vermeld, kan je wel rekenen met de totale omzet van de Nederlandse muziekmarkt in 2016, die op 154,8 miljoen euro uitkwam. Wie voor 2017 extrapoleert met 8,5 procent groei, komt uit op een omzet van 167,96 miljoen euro. De fysieke markt blijft ondanks de groei van vinyl (plus 21 procent) dalen. De vinylomzet maakt ondanks de groei nog steeds ‘maar’ 35 procent van de fysieke markt uit. Dat betekent dat 65 procent daarvan nog altijd met digitale fysieke dragers wordt gerealiseerd. De cd is nog altijd de meest verkochte drager en – ruwweg op basis van de recente cijfers – op jaarbasis goed voor een omzet van ruim 38 miljoen euro. Omzet die terugloopt, maar waar wellicht meer uit te halen wordt in de toekomst, zo menen diverse retailers. Recente releases als The Beatles’ Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club box set, de Purple Rain reissue van Prince en de Live At Pompeii set van David Gilmour lopen volgens diverse retailers erg goed door en zijn voorbeelden van hoe mooie releases de levensduur van de cd nog makkelijk jaren kunnen verlengen.
“Er zijn natuurlijk nog altijd veel artiesten wiens doelgroep nog echte cd-kopers zijn”
Aandacht besteden
“Helaas dringt dat nog niet altijd door tot de platenmaatschappijen. Die hebben de focus ogenschijnlijk vooral op streaming liggen omdat daar de verdiensten het makkelijkst lijken”, aldus Dick van Dijk van Concerto/Plato. “De cd mist een bepaalde ‘sexiness’. Het is zo jammer dat de meeste labels dáár niets aan doen. Juist als er aandacht is besteed aan het hoesje, juist als het er net even wat mooier uitziet dan de standaard plastic jewel cases, dan zie je dat cd als product nog altijd enorm gewild is en je als retailer grote aantallen kan verkopen. Er zijn natuurlijk nog altijd veel artiesten wiens doelgroep nog echte cd-kopers zijn. Adele is een goed voorbeeld, maar in november zal Marco Borsato zeker ook weer in de breedte heel veel cd’s verkopen.” De omzetverhouding tussen cd en vinyl is binnen de Plato-winkels ongeveer 50/50. “Cijfers die je natuurlijk wel heel erg moet nuanceren, want vinyl is een duurder product dan de cd, dus puur qua aantallen is die verhouding heel anders en is de cd nog altijd het meest verkochte product in de Plato-winkels.”
Non-existent vinyl
Een belrondje langs de retail door Entertainment Business levert ongeveer een vergelijkbaar beeld op bij de diverse winkels, waar veelal de cd zelfs nog prominenter wordt verkocht. De vinylhype blijkt in de grote steden te leven, al strekt het zich langzaam uit. Een winkel als CD Hal in Ruinen heeft ondanks de naam inmiddels ook vinyl staan, maar de cd blijft de boventoon voeren. In De Drvkkery in Middelburg is het overgrote deel van het muziekoppervlak nog cd, Sounds Venlo voert tweederde cd, Boekhandel Broekhuis verkoopt in hun vier filialen in Twente ook voornamelijk nog cd’s. “Dat is historisch zo gegroeid, we hebben in 2009 toen in Enschede de Media Store wegviel de klassieke afdeling overgenomen, met Peter Nijland als specialist voor dat specifieke productsegment”, aldus eigenaar Kees Schafrat. “Vinyl als drager is binnen de klassieke markt bijna non-existent, dus daar verkopen we honderd procent cd. Klassiek maakt zo’n 60 procent van ons muzikale aanbod uit, het overige aanbod omvat pop en jazz. Qua omzet zal vinyl 10 tot 12 procent van het geheel uitmaken, kijk je puur naar het populaire segment zit het op ongeveer 20 procent.” Schafrat stelt dat de klanten voor klassiek heel trouw zijn en met regelmaat terugkomen om cd’s te kopen. Het is echter een doelgroep die krimpt. Het overige aanbod wordt afgestemd op de bezoekers van de boekhandel. “Voor ons is muziek een bij-product, waarvan we echter wel vinden dat het in een winkel als de onze thuishoort en waarmee we onze klanten kunnen verrassen door af en toe iets bijzonders neer te zetten. Wat ook zeker niet onderschat mag worden is de functie die de cd nog altijd als cadeauproduct heeft. Mensen durven vinyl vaak niet aan, maar een cd is nog altijd een graag gegeven cadeau. Je ziet dat de cd als product absoluut een vaste kern kopers heeft, al lijkt het dat we iedereen onder de dertig verloren te moeten beschouwen.”
“Een cd is nog altijd een graag gegeven cadeau”
Goed geluid
Dat laatste wordt beaamd door Gert Jan Gjaltema van de muziekafdeling van Warenhuis Vanderveen in Assen. “De jongere generatie is echter wel op vinyl overgestapt. Soms zie ik twijfelaars met lp’s in hun hand, terwijl ze maar geld voor eentje hebben. Terwijl die titels dan vaak tegen mid-price of minder op cd in de winkel staan. Zo wil ik ook de cd onder de aandacht brengen bij een nieuw publiek. Ik zeg dan ‘kies er eentje op vinyl en neem de andere op cd mee, de muziek verandert niet en klinkt op cd net zo mooi!’ Dat werkt vaak goed. Vijf jaar geleden zijn we weer voorzichtig begonnen met vinyl, mijn toenmalige collega geloofde er nog niet volledig in. Toen hij met pensioen ging, is het aanbod geëxplodeerd. Relatief dan, want in totaal maakt vinyl slechts 10 tot 15 procent van het totale aanbod uit. We hebben 22.000 cd’s op voorraad en die kan je nog steeds prima verkopen. Er zijn hier in het noorden nog relatief veel goed gesorteerde winkels, waarvan mensen elders in het land zich afvragen hoe het nog kan. Muziek is emotie en mensen willen dat liefst tastbaar in de kast hebben, je moet het hen echter wel kunnen bieden. Bied het aan en je kan het verkopen. Ik vind dat we de cd zeker niet mogen afschrijven. Het is een prachtige Nederlandse uitvinding waar we met zijn allen niet trots genoeg op zijn. Een product dat ook nog eens zo vreselijk veel beter klinkt dan streamingdiensten, dat wordt vaak vergeten. Zelfs beter dan sommige nieuwe vinylreleases. De geluidskwaliteit van een cd die op een goede speler wordt afgespeld blijft prachtig!”
Gebrek aan hardware
Een gevaar voor de muziekretail is dat de hardware steeds lastiger verkrijgbaar is, of te duur is. Van Dijk: “Het is toch niet uit te leggen aan de consument dat een nieuwe cd-speler duurder is dan een 5.1 blu-ray set? Het gebrek aan betaalbare hardware, kan deze markt flink schaden.” Willem Arts van Platenzaak Wil’m in Veghel is het daarmee eens en ziet het gebrek aan hardware niet alleen voor de thuisluisteraar terug. “De cd-markt staat vooral onder druk omdat er steeds minder auto’s zijn met een cd-speler. Toch denk ik dat de cd toch nog wel een aantal jaar een belangrijke drager blijft. Mijn winkel heeft een digitale kant en een analoge kant. Beide kanten bevatten ongeveer 5000 stuks, beide tweederde nieuw en een derde gebruikt. De verkoopverhouding in mijn winkel is momenteel ongeveer twee cd’s tegenover een lp. Omdat ik hier in de regio een van de weinige winkels heb die nog een groot cd-assortiment voert, krijg ik veel klanten van buiten Veghel. Veel mensen hebben nog altijd graag het doosje in hun handen en willen de beleving van de cd. Die moet je blijven bedienen! Wat me opvalt is dat vooral mensen die streamen ook nog steeds kopen. De muziek die ze echt heel tof vinden, schaffen ze aan. De rest streamen ze af en toe.”
“Cd is het nieuwe vinyl!”
Groeipotentie
Toch zit er in streaming ook een gevaar zo vindt Gert Jan Gjaltema. “Het kannibaliseert bij ons de cd-verkoop toch wel het meest en streaming maakt – tenminste dat vind ik – dat muziek meer en meer een wegwerpproduct is geworden. Dat is zonde, maar je ziet nu zeker een kentering. Mensen die hun cd’s hebben weggedaan en daar nu spijt van hebben. Het daadwerkelijk bezitten van muziek heeft ook absoluut zijn voordelen, want nog steeds niet alles is op de streamingdiensten te vinden en als een artiest zijn werk er opeens afhaalt heb je als luisteraar niks meer. Dat besef groeit, dus in die groep muziekliefhebbers zit zeker groeipotentie voor de cd-markt.” Dat ziet Wilco de Bruin van Variaworld in Deventer ook. Hij voorziet de komende tijd een terugrijpen van een grote groep liefhebbers op de vertrouwde cd. “De verhouding tussen cd en vinyl is bij Variaworld al een tijdje fifty-fifty. Wij zien op dit moment wat betreft cd’s geen achteruitgang, maar een stabilisatie. Wel kan je constateren dat ook bij ons met name nieuwe titels zijn die op cd lastiger verkopen. Die worden op dit moment door de liefhebbers vooral op nieuw vinyl aangeschaft. Wij voorzien op het gebied van cd voor de komende tijd echter een groei. Die komt voor een groot deel voort uit onze eigen ambitie. Variaworld heeft de grootste webwinkel in Nederland met gebruikte cd’s, op dit moment hebben we er ruim 60.000 op voorraad. Daarmee willen we de komende drie jaar groeien naar 200.000 stuks. We zijn we enorm positief over de potentie die de cd nog altijd heeft en helemaal overtuigd: Cd is het nieuwe vinyl!”
[Dit artikel verscheen oorspronkelijk in de oktober 2017-editie van Entertainment Business]
Lees hieronder de PDF van het gepubliceerde artikel:
