Star Wars; de trilogie eindelijk op dvd
Star Wars is net Calvé Pindakaas. ‘Wie is er niet groot mee geworden?’ Star Wars is meer dan een film. Het is een cultuurhistorisch vcerschijnsel dat al sinds 1977 miljoenen mensen in haar macht houdt. Mensen waarvan de nekharen recht overeind gan staan op het moment dat de woorden A Long Time Ago In A Galaxy Far Away over het beeldscherm rollen en de muziek van componist John Williams aanzwengelt. Star Wars is een fenomeen. Een fenomeen dat eindelijk op dvd uit is gekomen.
Zoals de meeste fenomenen, is Star Wars nooit zo bedoeld. Regisseur George Lucas had nadat hij begin jaren zeventig zijn film THX 1138 had het plan een tienerfilm te maken, hetgeen zijn doorbraakfilm American Graffiti werd. En daarna, zo meldde hij zijn collega’s, wilde hij een Flash Gordon-film gaan maken. Onder invloed van werk van de schrijver Joseph Campbell, kwam Lucas de jaren die volgden in aanraking met folklore en mythen uit de oudheid. De combinatie van die mythen en sagen en de science fiction van Flash Gordon zetten Lucas er toe een nieuwe insteek voor zijn film te kiezen. Het moest zich niet gaan afspelen in een verre en klinische toekomst zoals zo veel science fiction-films en series uit die tijd. Het Star Wars-verhaal werd geplaatst in een ‘oud’ universum, ver bij de aarde vandaan. Een universum waarin al duizenden jaren was geleefd door allerlei wezens en waarin de ruimteschepen nog het meest weg hadden van vliegende roestbakken.
Bankroet
Tussen de release van American Graffiti in 1973 en 1975 werkte Lucas aan zijn script. In die periode klopte hij compleet bankroet bij diverse studio’s aan om zijn nog niet voltooide verhaal te slijten. Na vele afwijzingen, ging 20th Century Fox met Lucas in zee en werd hem het destijds enorme bedrag van 15.000 dollar gegeven om zijn script af te maken. In 1975 kon hij met de pre-productie gaan beginnen van wat achteraf gezien één van de meest baanbrekende films ooit zou worden. “Toen ik aan de opnames begon, had ik werkelijk geen idee wat voor film het zou gaan worden. Ik kan me nog herinneren dat geen van de acteurs echt wist wat ze nu precies aan het filmen waren, maar we wisten allemaal dat het eindresultaat op zijn minst bijzonder zou worden.” Aan het woord is Anthony Daniels. Hij speelt in de Star Wars-films een sleutelrol. Niet alleen is hij het die in de rol van de gouden robot C-3PO de eerste gesproken woorden in de filmreeks heeft, hij is tevens de enige acteur die in alle Star Wars-films (inclusief de ‘nieuwe trilogie’) te zien en te horen is geweest. “Ik hou er niet van om er zo over na te denken eigenlijk. Als acteur doe ik nog zo veel meer dan Star Wars en iedereen is eigenlijk alleen maar geïnteresseerd in C-3PO. Tegelijkertijd besef ik me ook wel dat ik zonder George Lucas en zijn films waarschijnlijk nooit zo veel aandacht had gekregen en dat ook mooie rollen in het theater daardoor moeilijker te bemachtigen geweest zouden zijn.” Daniels vertelt dat hem toen hij aan Star Wars begon nooit is duidelijk gemaakt dat het hier de eerste film van een reeks betrof. “Toen ik de film voor het eerst zag, verbaasde ik me er over dat het begon met de mededeling dat dit het vierde deel van een serie was. Daarna pas werd me pas duidelijk dat George Lucas een groter verhaal in zijn hoofd had.”
Minder organisch
Dat grote verhaal strekte zich uit over de films A New Hope uit 1977, The Empire Strikes Back uit 1980 en Return Of The Jedi uit 1983, respectievelijk deel vier, vijf en zes uit een langere serie. Tijdens de premièreavond van het eerste Star Wars-film zat regisseur Lucas op Hawaï met zijn goede vriend Steven Spielberg. Hij wilde de eerste recensies ontvluchten omdat hij vreesde dat deze beroerd zouden zijn. Ze bleken echter laaiend enthousiast en waar de film in haar eerste wek in ‘slechts’ 32 bioscopen draaide, waren het er enkele weken later honderden en niet veel later duizenden wereldwijd. Een fenomeen was geboren. Op de recent verschenen dvd’s staat onder de noemer Empire Of Dreams: The Story Of The Star Wars Trilogy een uitgebreide documentaire over de totstandkoming van de films en de hype die daar omheen ontstond. Andere speciale features op de dvd-box zijn de documentaire Birth Of The Lightsaber, de featurette The Characters Of Star Wars, weer een documentaire genaamd The Force Is With Them: The Legacy Of Star Wars en een bijzondere vooruitblik naar het derde deel van de ‘nieuwe trilogie’ die zich voor de originele drie films afspeelt en waarvan het laatste deel in mei 2005 in de bioscopen te zien zal zijn. Een film die bol staat van de digitale effecten, net als de dvd-releases van de originele Star Wars-films. Lucas heeft zijn films nooit echt kunnen laten rusten en heeft ze, na een digitale opknapbeurt halverwege de jaren negentig, nu nogmaals onder handen genomen. Het maakt dat de films minder organisch overkomen dan ‘de originele versies’, die zijn gemaakt met een klein budget en de gelimiteerde mogelijkheden zorgden voor een creativiteit die achteraf gezien baanbrekend was. De magie van de films wordt op de dvd’s daardoor een beetje teniet gedaan.
‘Iedereen kan filmen’
Het commentaar dat digitale technieken er voor kunnen zorgen dat werkelijk iedere leek een film kan maken, wijst Lucas echter lachend van de hand als hem er naar gevraagd wordt. “Ik denk inderdaad dat iedereen een film kan maken. Maar dan vooral omdat de mogelijkheid daartoe heeft. Iedereen kan ook een boek schrijven en ook iedereen kan een symfonie schrijven. Dat betekent echter niet dat iedereen het ook meteen maar doet. Natuurlijk is filmen een dure bezigheid, maar in bijvoorbeeld de literatuur of in muziek en dans of schilderen zijn de grondstoffen waarmee je werkt helemaal niet duur. Net als met vrijwel iedere kunstvorm geldt hier dat iedereen het kan. Koop een ezel. Koop wat verf en een kwast en wees Picasso. Wees Rembrandt. Wees wie je wil zijn! Het probleem is dat veel mensen óf het talent missen óf uit angst om te falen niets durven te maken. Zo is het ook met film. Het filtert niet iedereen er uit. Er zijn genoeg slechte films. Sterker nog, de meeste films zijn erg slecht. Net als dat de meeste literatuur het lezen niet waard is. En dan te bedenken dat veruit het meeste niet eens gepubliceerd wordt. Waar het om gaat is dat mensen in de mogelijkheid moeten zijn iets te kunnen maken. Dat iemand kan zeggen ‘Ik kan dit doen als ik wil. Als ik het wil proberen, doe ik het.’ Daarna kan zo iemand pas kijken of het de moeite waard is om uit te brengen en er van te gaan leven of om het in een kast te gooien en het niemand te laten zien omdat het puur slecht is. Waar het om gaat is dat mensen die keuze kunnen maken. In het geval van digitaal filmen, was deze keuze er tot voor kort niet. Nu is het er wel en ongetwijfeld zal het voor het overgrote deel bagger opleveren. Een klein percentage zal echter briljant zijn”, aldus de meester zelf toen MUSIC minded enkele jaren geleden zijn ranch in Californië bezocht. Het stulpje heet Skywalker Ranch, vernoemd naar de familie die in zijn Star Wars-films de hoofdrol speelt. De films zorgden er voor dat hij financieel onafhankelijk werd en tot de bouw van zijn wrkplek kon overgaan. De dvd’s die net zijn verschenen gelden voor veel dvd-liefhebbers én Star Wars fans als ‘de ultieme en langst verwachte dvd-set’. Het heeft van Star Wars zelfs al voor de release één van de best verkochte dvd-series ooit gemaakt, waardoor de mythe nog generaties lang levend gehouden zal worden. En Lucas op zijn ranch een paar extra vleugels bij kan bouwen.
[Dit artikel is oorspronkelijk gepubliceerd in de september 2004 editie van MUSIC minded]
