The Afghan Whigs tussen Beatles en Bee Gees

Met het album In Spades zet The Afghan Whigs de reünie die enkele jaren terug startte met Do The Beast voort. De band rond frontman Greg Dulli scherpt het geluid op het nieuwe album aan en klinkt tegelijk meer ontspannen. Dulli is dan ook erg ontspannen als ik hem voor Written In Music op een koude en regenachtige dag tref in Amsterdam.

Tussen vorig album Do The Beast en het nieuwe In Spades verschenen reissues van Gentlemen en Black Love. Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat het werk aan die klassieke The Afghan Whigs-albums heeft bijgedragen aan het geluid dat we op dit album horen.
“Grappig, je bent de eerste die me daarop wijst en ik heb daar niet over nagedacht… maar je hebt gelijk! We hebben met technicus Jeff Powell in Memphis gewerkt aan Gentlemen. Jeff werkt tegenwoordig in de studio van Sam Phillips in Memphis en ik ging daarheen om wederom samen met hem aan de reissue van Black Love te werken. Rhino Records had de tapes waarmee we moesten werken die kant op moeten sturen, maar die waren er nog niet allemaal. Dus ik had plots enorm veel tijd over. In die studio stond een mellotron. Lang verhaal kort, ik schreef Birdland (de opener van In Spades – EK) daar op die mellotron.  Het stond er in één take op, dat was letterlijk de start van wat In Spades zou worden, terwijl we nog aan Black Love werkten. Dus je hebt dat scherp gehoord.”

 Je zegt in één take, had je het nummer al in je hoofd zitten?
“Het was letterlijk gaan zitten en het nummer kwam er in een klein uurtje uit. Normaliter werk ik heel lang aan nummers, schaaf ik er aan tot het perfect is. Nu schreef ik het en nam ik het direct daarna op, de tekst kwam er al spelend uit. Later heeft Rick Nelson nog wat strijkers toegevoegd, imiteerde Jeffs vrouw de mellotron als extra stemlaag en heeft Dave Rossser heeft er nog wat gitaar onder gezet. Maar de initiële take is verder intact gebleven.”

Die bijna impressionistische manier van met een tekst komen, dat is nieuw en valt over de hele linie van het album op. Waar je in het verleden vaak meer een verhalenverteller was, schets je op In Spades vooral met losse woorden.
“Ik heb altijd al intuïtief gewerkt, maar naar mate ik ouder word raak ik steeds minder geïnteresseerd in traditionele manieren van componeren en liedstructuur aanbrengen. Een vriend van me, Chris Lee, luisterde naar dit album en zei ‘man, je hebt geen pakkende refreinen geschreven’. Ik zei ‘dat kan ik wel, ik heb vorige week nog een nummer met pakkend refrein geschreven, maar ik had er gewoon geen zin in’ en dat is de waarheid. Elk album dat we maken is anders en op creatief vlak voelt het alsof je aan het surfen bent, een golf pakt en daarin meegaat om te zien waar het je brengt. Dat klinkt wat zweverig, maar het is de beste omschrijving. Een liedje vormt zich zoals het wil zijn. Je kan een oerkracht nu eenmaal niet beteugelen en als je dat wel probeert, wordt het saai.”

Wat komt er in jouw geval dan eerst, tekst of muziek?
“Altijd de muziek, de rest vormt zich daar omheen.”

De reden dat ik het vraag is omdat de schrijvende pers in dit geval eerst alle teksten kreeg opgestuurd en daarna pas het album te horen kreeg. Dan valt op dat die teksten op zich – hoe schetsmatig ook – een beeld oproepen dat niet altijd het beeld is dat je krijgt als er muziek bij komt.
“Dat begrijp ik wel. Zeker als je Birdland als voorbeeld neemt, dat nummer ‘channelde’ ik, het kwam er gewoon uit en pas later schreef ik de tekst uit op basis van wat ik had opgenomen. Ik legde het weg, keek er een dag later naar en dacht ‘het lijkt wel poëzie’.  Ik besef me dat dit allemaal wat vaag klinkt maar goed… Laat ik vertellen hoe ik meestal werk. Ik ga zitten en zoek een riff die ik lekker vind. Heb ik die gevonden, ga ik er met nonsens-zang overheen. Meestal heel basaal ‘la la la la la’. In de jaren negentig ging ik op de plek waar de tekst moest komen heel minutieus te werk met een verhaalstructuur. Sinds de opnames van het Twilight Singers-album Blackberry Belle ben ik daar steeds meer vanaf gestapt en ben ik steeds meer fonetisch gaan werken. Met uiteindelijk de nummers op In Spades als meest extreme variant daarvan. Ik voelde me heel vrij tijdens het maken, dacht er geen twee keer over na. Klonk het goed, ging ik met die tekst door.”

Luisterend naar In Spades bekruipt me regelmatig een gevoel van verlies. Niet eens alleen verlies van personen, maar ook van bijvoorbeeld jeugd. Ondanks dat de teksten daar niet altijd direct aanleiding toe geven.
“Toch is het zeker een thema. Er zit een uiterste houdbaarheidsdatum op ons allemaal en het afgelopen jaar kon ik er helaas niet altijd bij zijn als die houdbaarheidsdatum verstreek bij mensen die me dierbaar waren. Sommige waren ouder, andere veel te jong. Maar in alle gevallen voelde ik dat diep. Toch heb ik het verlies nooit op een negatieve manier invloed willen laten hebben. Er is een beroemde quote van kinderboekenschrijver Dr. Seuss: ‘Don’t cry because it’s over, smile because it happened’. Zo heb ik het willen benaderen. Hun geest waart rond op het album, maar ik wil hun leven en de plek die ik daarin had vieren.”

Het is voor iemand wiens voertaal niet Engels is, soms wat lastig om teksten te interpreteren, zulke subtiele verschillen pik je dan minder snel op…
“Dat is juist goed. Ik luister zelf heel veel naar muziek die ik niet versta. Frans, Spaans, Arabisch…  Maar ik voel de emotie door de manier waarop er wordt gemusiceerd en de klank die in de zang ligt. Al is dat altijd mijn eigen interpretatie. ‘Ik dénk dat ik weet wat jij zegt en zelfs als dat niet zo is, liet jouw muziek me iets moois voelen’, dat is de kracht van muziek, nietwaar?”

Absoluut. Kracht zit ook in bepaalde beelden die woorden en muziekoproepen. Op In Spades denk ik tot tweemaal toe aan Come Together van The Beatles. Eerst door het gebruik van de term ‘flat top’ in The Spell, later door het gitaarriedeltje in Light As A Feather.
“Heh, ik wíst dat ik in de problemen zou komen met ‘flat top’, ha ha ha! Maar als gezegd, klonk het goed, liet ik het staan!”

Het gitaartje is dan ook toeval?
“Ik probeerde daar eigenlijk iets heel anders te spelen. Ik zat in de auto onderweg naar de studio en op de radio kwam Jive Talkin’ van The Bee Gees voorbij. Ik zat lekker te grooven op dat nummer, ik zat er helemaal in en in de studio wilde ik iets soortgelijks maken. Wat je daar hoort is mijn sneue poging om Jive Talkin’ te spelen, ik kreeg het niet voor elkaar en besloot het gitaarstukje dat ontstond te bewaren.”

Van The Beatles naar The Bee Gees, dat is toch helemaal geen slecht rijtje om tussen te staan?
“Zeker niet!”

Als we het dan toch over bands hebben die zich niet laten vastpinnen, dat doet The Afghan Whigs ook niet. Op eerdere albums als 1965 bijvoorbeeld waren de blaaspartijen heel recht-toe-recht-aan. Op dit album waaien ze alle kanten op.
“Dat is ook precies de bedoeling, dat intuïtieve wilde ik daarin vasthouden.”

Je speelt zelf geen blaasinstrumenten, hoe instrueer je de blazers dan in deze? ‘Doe maar wat’?
“De benadering is heel verschillend geweest op dit album. Op sommige tracks heb ik die blaaspartijen helemaal voorgedaan. The Spell bijvoorbeeld, waarop David Ralicke saxofoon, trombone en trompet speelt. Dat nummer zat helemaal in mijn hoofd en de blaaspartijen heb ik hem op piano voorgespeeld of ik neuriede ze zodat hij het exact kon naspelen hoe ik het wilde hebben. Zo werkte het ook op een track als Demon in Profile. De blazers moeten het refrein kracht bijzetten en dus stond het voor mij vast hoe dat moest klinken. Op een nummer als Toy Automatic wilde ik dat de muziek voelt alsof je van een berg afvalt. Dat is de enige opdracht die ik de blazers daar heb meegegeven en hoe dat werd bereikt, daar bemoeide ik me niet mee.”

Toy Automatic heeft een arrangement dat ik bijna psychedelisch zou willen noemen. Een pad dat niet vaak door The Afghan Whigs betreden is.
“De blaaspartijen daarop zijn mijn favoriete ooit op een nummer van mijn band. Met dit nummer heb ik getracht de emotionele context muzikaal enorm te verbreden. De blaaspartijen moesten een gevoel overbrengen. Meer zijn dan slechts een ondersteunend onderdeel. Ik ben best blij dat het gelukt is.”

Wanneer gaan jullie weer eens met blazers op tournee?
“We hebben een handvol keer in Amerika opgetreden met blazers. Ik zou het graag vaker doen, maar het is domweg te duur voor een band als de onze. Helaas!”

Tijdens de 1965-tour hadden jullie toch blazers mee? Dat staat me tenminste bij…
“Daar speelt je geheugen met de waarheid! Het album staat bol van de blazers, de tour hadden we ze niet bij ons om budgettaire redenen. Ik heb een feilloos geheugen, ik train het elke dag.”

Toch maar eens een bootleg uit de kast trekken van die show in Amsterdam…
“Laat me alsjeblieft weten wat je hoort, ik durf al mijn bezittingen er om te verwedden dat ik gelijk heb.” (Dulli had uiteraard gelijk, zo bleek. Het geheugen van de journalist in deze was inderdaad niet correct – EK)

Vreemd hoe iets ‘waarheid’ wordt dat nooit is gebeurd.
“Niets is zo onbetrouwbaar als het menselijk brein. Zelf doe ik actief aan lumosity geheugentraining. Daarnaast doe ik heel veel losse breinoefeningen. Daar ben ik zo’n toen jaar geleden mee gestart en ik ben daar dagelijks mee bezig. Mijn oma werd langzaam dement en ik heb dat zien gebeuren. Vreselijk. Dementie is hoe dan ook een bekend probleem in mijn familie. Vergeten is mijn grootste angst, mocht het noodlot mij ook treffen dan ga ik het tot het bittere eind bevechten. Ik wapen me nu alvast.”

Dat je muzikant bent, helpt ongetwijfeld. Niets houdt herinneringen zo goed vast als muziek. Al ben ik dus duidelijk het voorbeeld dat het niet altijd het geval is…
“Ik wou het niet zeggen, haha! Wat in het geval van een muzikantenbestaan hoe dan ook helpt, is dat je steeds weer het podium op moet met je steeds ouder wordende materiaal en je moet steeds dieper in je geheugen graven hoe de liedjes ook alweer gingen. Dat alleen al is erg goede training!”

Toch staan jullie sinds de reünie niet bekend als een band die vooral het klassieke werk uit de 90s speelt.
“We blijven het verleden in ere houden. Maar we leven in het nu. Tijdens de vorige tournee speelden we elke avond zo’n negen van de tien nummers van Do The Beast en komende tournee zullen we het gros van In Spades spelen. We willen niet zo’n band worden als Def Leppard, die gedoemd zijn tot in lengte van dagen hun greatest hits te spelen, omdat het publiek massaal naar het toilet gaat tijdens een spaarzaam nieuw nummer.”

Waarom dan toch die recente reissues van oude albums?
“Omdat je juist op die manier je erfenis levend kan houden zonder dat je er in het ‘hier en nu’ aan vast zit. Dat oude werk wil ik ook niet diskwalificeren. We spelen met The Afghan Whigs nu ook werk van The Twilight Singers. Dat maakt dat we inmiddels zo’n 15 albums hebben om materiaal van te spelen, plus de covers die ik ter plekke verzin omdat ik daar zin in heb. We blijven op die manier bouwen aan ons oeuvre zonder en retro-act te worden.”

Dat je werk van The Twilight Singers speelt lijkt me een logisch gevolg van het feit dat de laatste incarnatie van die band nu ook goeddeels in The Afghan Whigs“>The Afghan Whigs is geïntegreerd.
“Inderdaad, de scheidslijn is erg dun geworden. De band zoals deze nu is, is een hecht team. Een echte vriendenclub. Ik ga The Afghan Whigs niet nogmaals opbreken, het is me te dierbaar.”

Betekent dit dat er nooit meer een album van The Twilight Singers zal verschijnen?
“Zeg nooit nooit. Ik heb echt geen idee, maar ben daar ook niet mee bezig. Tot een paar jaar terug had ik ook niet verwacht dat er ooit nog een album van The Afghan Whigs zou verschijnen en zie ons nu eens gaan… Toch denk ik eerder dat áls ik nog een zijstap maak, het een solo-album zal worden. Iets waarmee ik in mijn eentje en misschien hooguit een cellist ofzo mee op pad kan. Maar dat is op dit moment nog helemaal niet aan de orde. Ik wil met de band spelen! Dát is de grootste lol.”

Is een nieuw album opnemen dan geen lollig proces?
“Ook leuk, op zijn eigen manier. Heel leuk zelfs, maar anders. Een album opnemen vergt zelfs als je het op een vrije manier doet focus en concentratie. Nu kunnen we ontspannen, op tour gaan voelt alsof we worden losgelaten.”

The Afghan Whigs staat 9 augustus in Paradiso, Amsterdam

[Dit interview verscheen oorspronkelijk op WrittenInMusic.com | foto © De Konkurrent/Sub Pop]